Scheppend werk vraagt moed.
Brave New World, is de naam van de tentoonstelling welke tot de zomer te zien is in De Fundatie in Zwolle.
Altijd een klein feest om daar te zijn. Het gebouw, het licht, en natuurlijk Zwolle zelf. Binnen de muren pronkt nu de tentoonstelling van ‘zestien schilders voor de eenentwintigste eeuw’ die onder bevlogen leiding van Beatrice von Bormann, de huidige directeur, exposeren.
Het is een gevarieerd gezelschap, het naïeve realisme van Sanua Kantarovsky, de Koerdische wortels van Melike Kara, en de ogenschijnlijk burgerlijke collages van Neo Matloga, om er maar een paar te noemen. Centraal thema is optimisme, en in hoeverre dat nog ‘geldend’ is in een wereld after corona en een full blown oorlog in Oekraïne.
Het interessante is dat het vraagstuk van optimisme toch meer een eeuwige thema is dan iets tijdelijks, want de tentoonstelling was reeds voor corona gepland, maar nu pas tot leven gekomen. Het thema werd er dus al het ware ‘ingefietst’, maar desalniettemin sluit het aan op het nu. O Brave New World komt niet uit de gelijknamig roman van Aldous Huxley, waarin gepreludeerd wordt op de komende (Tweede) Wereldoorlog), maar kent zijn oorsprong in het laatste werk van Shakespeare, The Tempest. Daarin wordt de veilig eilandenwereld van hoofdpersoon Miranda opgeschrikt door de komst van een buitenstaander met vergaande plannen. De kunst bestaat er daar in het gevaar monter en dapper onder ogen te zien…je niet van het spoor te laten brengen.
Met de kennis van nu laat de nieuwe expositie in Zwolle zich zo ‘lezen’. De werken geven een twijfelende en kantelend wereldbeeld. Waar gaan we immers heen? Nieuw technologieën kondigen zich aan, antwoorden lopen af, onbehagen regeert de Alltag. Het bijtelt zich in de kunst. In feite , en dat is opmerkelijk, was blijkbaar alles al daar voordat de vlam in de pan sloeg. De tekenen stonden op de muur.
Dystopie lijkt het toverwoord hier, het individu dat vermalen wordt door de techniek. Het is al zo oud als de stoommachine, maar de mens blijft wat hij is, een organisch wezen in een snel veranderende tijd. De kunstenaars kiezen elk hun eigen weg op deze moderne kruispunten. De Californische Loie Hollowell blijft heel dicht bij de ‘oerbron’; het vrouwenlichaam, de moederschoot zo men wil. In haar freudiaanse georiënteerde kunst brengt zij alles terug tot de natuurlijke symboliek van het stoffelijk lichaam. Komende uit de traditie van de Light&Space kunstenaars, waarbij men ‘puur licht;’ en pure kleuren’ nastreefde, heeft dit naturalistische effect ook nu weer zijn weerslag op de kunst. Men herkent de zwangere vrouwenbuik en de menselijke ontstaansgeschiedenis als je rustig opgaat in het werk.
De dystopie laat zich misschien nog wel het meest aflezen in de ogen van Louis Fratino, die je groot en kwetsbaar aankijken. Er is geen boosheid of onbegrip, vooral een apathische acceptatie. De eigen werkelijkheid lijkt vooral gericht op de homoseksualiteit welke een centraal thema inneemt. Hier ligt de maakbaarheid van de wereld.
Schilderij Kompleks (2016)
De ongrijpbaarheid van de dystopie laat zich het mooiste aflezen in het werk van Sanya Kantarovsky. Geïnspireerd door Russische avant garde vormt dit werk een mengeling tussen naïef en realistisch. Kompleks uit 2016 is daarvan een goed voorbeeld. Het toont een typische stalinistische hoogbouw, doods en mensonterend, met op de voorgrond een spelende jongen die gecorrigeerd lijkt te worden. De matrix in zijn architectonische existentie dus naast de regulering van het jonge leven. Deze invloeden heeft hij vermengt met Oostenrijkse jugendstil invloeden, hetgeen de afstand tot het werk en de verwondering, nog meer vergroot.
Kunstenaars zoeken hun weg. Recentelijk besteedde we bij nieuws.nl aandacht aan het nieuwe werk van de bekende schilder Rachid ben Ali, die ook probeert de tijdsgeest te vangen. Dit gebeurde via bijna mechanische portretten of schilderingen van mensfiguren , die moeiteloos overvloeien in omgeving, machines en gebouwen of schepping en natuur. Brave new World kent veel gezichten, en de expositie in Zwolle had moeiteloos nog verder uitgebreid kunnen worden.
